Lược sử Giáo họ Yên Mỹ, Giáo xứ Tràng Đình, Giáo phận Hà Tĩnh

Giáo họ Yên Mỹ, nơi ghi dấu bao chứng tá của một đời sống đức tin kiên vững. Dẫu cho biết bao khó khăn của thời cuộc, của những thiếu thốn tư bề trên mảnh đất “cày lên sỏi đá”, cộng đoàn Giáo họ Yên Mỹ vẫn lớn lên từng ngày và tiếp tục phát triển mạnh mẽ nhờ sự quan phòng đầy tình yêu thương của Chúa, Mẹ Maria và Thánh Cả Giuse Quan Thầy.

Giáo họ Yên Mỹ trải dài trên 3 xóm (Thanh Mỹ, Thanh Thủy, xóm 3) của xã Thanh Lộc, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh; phía Tây giáp ranh với xã Yên Lộc (nay là xã Khánh Vĩnh Yên) cách xứ Tràng Đình 2 km; phía Đông giáp xã Vượng Lộc, cách Giáo xứ Kim Lâm khoảng hơn 4 km và cách Giáo xứ Tiếp Võ khoảng 10 km về phía Bắc.

Theo linh mục Nguyễn Hoằng trong bản tự sự (xc Sacerdos 1/1936) Giáo xứ Tràng Đình được thành lập vào tháng 3 năm 1897 do linh mục Nguyễn Hoằng bấy giờ là Quan Phụ Tế Đại Thần dưới thời vua Thành Thái (1889-1907). Nhưng phải đến năm 1903, khi cơ sở vật chất và các điều kiện đáp ứng, Giáo xứ Tràng Đình mới được thành lập.

Trước đó, vùng đất Yên Mỹ đã có một số gia đình Công Giáo chạy loạn năm Giáp Tuất (1874) từ Trại Lê ra đây sinh sống. Không lâu sau khi Giáo xứ Tràng Đình được thành lập, Giáo họ Yên Mỹ được thành lập năm 1909. Buổi đầu giáo họ mới chỉ có 15 gia đình và một ngôi nhà nguyện ba gian bằng gỗ lợp tranh trên mảnh đất thuộc xóm Thanh Thủy, nay thuộc thửa đất của một gia đình lương dân. Mười năm sau, giáo họ lại xây một ngôi nhà nguyện trên một mảnh đất khác của một gia đình trong giáo họ dâng cúng là ông Nguyễn Quang (nay là nhà nguyện của Giáo Điểm Sơn Mỹ). Năm 1956, một cơn bão lớn đã làm sụp đổ hoàn toàn ngôi nhà nguyện.

Khoảng đầu tháng 10 năm 1958, Cha Gioan Baotixita Ngô Quý Ngân trong tuần đại phúc đã đưa ra sáng kiến “hủ tiết kiệm” từ việc thành lập các nhóm “thiêng liêng” (tổ liên gia) đọc kinh chung và góp tiền xây dựng nhà thờ mới. Năm 1959, sau một thời gian quyên góp, chắt chiu, dành dụm, Giáo họ đã bắt tay khởi công xây dựng ngôi nhà thờ tại một mảnh đất mới, lầy lội, tù đọng gọi là Ao Qué (nay là nhà thờ Giáo họ Yên Mỹ). Với sự giúp đỡ của Cha Gioan Baotixita Ngô Quý Ngân, và sự nỗ lực, miệt mài, hy sinh, vất vả của cộng đoàn Giáo họ, ngôi nhà nguyện ba gian bằng gỗ lim được hoàn thành. Năm 1969, Giáo họ đã tu sửa và mở rộng thêm hai gian nối vào nhà nguyện cũ.

Theo thời gian, số tín hữu tăng lên, nhà thờ Giáo họ bấy giờ trở nên chật hẹp, không đủ chỗ cho bà con đến tham dự thánh lễ, cử hành các giờ kinh nguyện. Vì thế, năm 1975, Giáo họ đã tu sửa nhà thờ và mở rộng thêm. Nhưng đến năm 1996, số tín hữu của Giáo họ đã lên tới 1200 nhân danh, nhà thờ lại xuống cấp, hư hỏng nhiều, không đáp ứng nhu cầu phụng tự của bà số giáo dân ngày càng đông, nên Cha quản xứ Gioan Baotixita Cao Xuân Hành đã trình Bề trên Giáo phận xin làm nhà thờ mới. Sau khi được Đức cha Phêrô Trần Xuân Hạp chấp thuận và chính quyền tỉnh Hà Tĩnh cấp giấy phép, ngày 17/4/1997, Thánh lễ đặt viên đá đầu tiên được tổ chức, do Đức Cha Phaolô Maria Cao Đình Thuyên chủ sự.

Ngôi thánh đường mới xây dựng theo bản vẽ của cha Phêrô Nguyễn Thái Từ, quản xứ Kim Lâm, với sự đồng sức đồng lòng của toàn thể cộng đoàn Giáo họ. Giáo họ đã huy động toàn nhân lực để khai thác nguyên vật liệu (đá, cát, sỏi ở Đập Bùng), đóng góp tiền của và công sức,...

Khi nhìn lại công trình Nhà Chúa, ai cũng nhớ đến những công việc mà cộng đoàn Giáo họ thời bấy giờ hăng say làm việc, nào là đan rá để bốc vật liệu, chẻ tre để đan tấm lót giàn giáo v.v... Lúc đó, ai cũng hăng say, nhiệt tình, vui vẻ, lo lắng cho công trình của Giáo họ sớm hoàn thành. Chẳng bao lâu, ngôi thánh đường mơ ước của Giáo họ đã hoàn thành. Năm 1999, Đức Cha Phaolô Maria Cao Đình Thuyên đã về chủ sự thánh lễ và cắt băng khánh thành ngôi nhà thờ mới trong niềm hân hoan, phấn khởi, mừng vui hiện rõ trên từng khôn mặt của bà con giáo dân Yên Mỹ. Đây là ngôi nhà thờ Giáo họ đang sử dụng hiện nay, tuy nhiên, khuôn viên được cơi nới rộng hơn, nhà phòng được sửa sang lại đẹp hơn. Và nhất là cung thánh mới được làm lại sau khi cha JB. Bùi Khiêm Cường về quản xứ Tràng Đình.

Cùng với Giáo xứ Tràng Đình, họ đạo Yên Mỹ cũng đã trải qua những chặng lịch sử đầy khó khăn, thử thách, nhất là đã chứng kiến cuộc đốt phá nhà thờ Tràng Đình và cái chết của Cha xứ Phêrô Hoàng Khang và rất nhiều giáo hữu vào sáng ngày 02/5/1931.

Quả là thời gian thử thách lớn lao, đầy cam go cho một cộng đoàn bé nhỏ bởi chính sách quản lý tôn giáo khắt khe, đầy áp chế của xã hội thời bấy giờ, nhưng nhờ ơn Chúa, đoàn con nhỏ bé nơi đây vẫn an nhiên vượt qua tất cả dưới sự bảo trợ của Thánh Cả Giuse, đến nay Giáo họ đã có khoảng 1600 giáo dân, một linh mục, một Phó tế thuộc Tu Hội Truyền Giáo Vinh Sơn, 16 Tu sĩ, một chủng sinh ngoại trú thuộc Giáo phận Sendai, Nhật Bản. Bên cạnh đó, Giáo họ còn có sự hiện diện và phục vụ của quý xơ Dòng Mến Thánh Giá Vinh.

Giáo họ Yên Mỹ có được những trang sử đẹp, in dấu bao thao thức của những người con trong Giáo họ, các bậc cha anh, tổ tiên dày công vun đắp, giữ gìn đức tin can trường, mạnh mẽ. Chúng con xin tri ân tất cả các cha quản xứ, các ông Trùm, và các bậc cha ông đã để lại bao dấu ấn bằng máu và nước mắt, mồ hôi.

Dưới đây là danh sách các cha quản xứ Tràng Đình từ ngày thành lập đến nay:

 

TT	Tên Thánh - Họ Và Tên	Thời gian coi xứ	Ghi chú
1	Cha Phaolô Nguyễn Hoàng	Hơn 1 năm
2	Cố Châu	Chừng 3 năm
3	Cố Khang	Hơn 1 năm
4	Cha Kiên	1903 - 1913
5	Cha Ân	1913 - 1915
6	Cha Khâm	1915 - 1918
7	Cha JB. Lê Bân	1918 - 1920	Qua đời tại xứ
8	Cha Khoan	Quyền 5 tháng 1921
9	Cha Tâm (I)	1921 - 1924
10	Cha Phêrô Hoàng Khang	01/1924 - 5/1931	Tử đạo
11	Cha JB. Đoan	Cuối 1931 - 1932
12	Cha Phêrô Cảnh	1932 - 1939
13	Cha Phaolô Diệu	1939 - 1948
14	Cha Khoa	Quyền 4 tháng 1948
15	Cha Giuse Lữ	1948 - 1952
16	Cha Augustino Hiền	Quyền 3 tháng 1952
17	Cha JB. Ngô Quý Ngân	1953 - 1964	Qua đời tại xứ
18	Cha Giuse Hứa	Phụ trách 1964 - 1966
19	Cha Phêrô Trần Đình Khang	Phụ trách 9/12/1966
20	Cha Phêrô Bảo (II)	Phụ trách 1967 - 1969
21	Cha Phaolô Bùi Văn Huyên	Phụ trách 1969 - 1982
22	Cha Phêrô Trần Đình Khang	1982 - 1993 (từ 82-88 phụ trách)
23	Cha JB. Cao Xuân Hành	16/3/1994-1/02/1998
24	Cha Antôn Phạm Đức Hưởng	3/02/1998-5/08/2008
25	Cha Giuse Trần Văn Lợi	27/8/2008 - 2014
26	Cha Phaolô Nguyễn Xuân Hóa	2015 - 2020	Qua đời tại xứ
27	Cha Gioan Nguyễn Phương Hướng	2021- 2023
28	Cha JB. Bùi Khiêm Cường	15/06/2024 - nay

 

Danh sách các vị HĐMV của Giáo họ từ những ngày đầu thành lập đến nay:

Giai đoạn I, ở Sơn Mỹ, gồm có các vị:

1. Ông Trùm Mỹ

2. Ông Trùm Khởi

3. Ông Trùm Cúc

4. Ông Trùm Đôn

5. Ông Trùm Lưu

6. Ông Trùm Yên

7. Ông Trùm Khai

8. Ông Trùm Thạch

Giai đoạn II, ở Yên Mỹ hiện nay, gồm các vị:

9. Ông Trùm Liên

10. Ông Trùm Dùc

11. Ông Trùm Vượng

12. Ông Trùm Chuyên

13. Ông Trùm Duyệt

14. Ông Trùm Cường

15. Ông Trùm Tam

16. Ông Trùm Hải

17. Ông Trùm Ngụ

18. Ông Trùm Biện

19. Ông Trùm Tự

20. Ông Trùm Loan

21. Ông Trùm Thức (đến nay).